«Το τείχος περπατήσαμε μαζί το Σινικό.
Κοντά σου ναύτες απ’ την Ουρ πρωτόσκαρο εβιδώναν.
Ανάμεσα σε ολόγυμνα σπαθιά στο Γρανικό
έχυνες λάδι στις βαθιές πληγές του Μακεδόνα.»
Από το ποίημα «Γυναίκα» του Νίκου Καββαδία – Ινδικός Ωκεανός 1951.
Όπως ο ποιητής αναδεικνύει τη Γυναίκα ως κεντρική μορφή όλων των χρονικών και γεωγραφικών εκφάνσεων του ανθρώπινου πολιτισμού, έτσι και η έκθεση «Κυκλαδίτισσες: Άγνωστες ιστορίες γυναικών των Κυκλάδων» μας μεταφέρει στον χρόνο, τοποθετώντας τη γυναίκα στο επίκεντρο του κυκλαδικού κόσμου. Η έκθεση φιλοξενείται αυτή την περίοδο στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, και πιο συγκεκριμένα στο Μέγαρο Σταθάτου.

Πηγή εικόνας: Copyright © 2025 Andreas Papageorgiou
Πρόκειται για την πρώτη πανκυκλαδική έκθεση που έχει διοργανωθεί ποτέ, αφιερωμένη στη Γυναίκα. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η κ. Σάντρα Μαρινοπούλου, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου: «Είμαστε περήφανοι που η πρώτη συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων αφορά μια σημαντική αρχαιολογική έκθεση αφιερωμένη στη Γυναίκα. Στη Γυναίκα του Αιγαίου και την ιστορία της, όπως αυτή εξελίχθηκε μέσα στους αιώνες».

Πηγή εικόνας: Copyright © 2025 Andreas Papageorgiou
Η επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης και η μουσειολογική μελέτη αποτελούν έργο του Δρος Δημήτρη Αθανασούλη, Διευθυντή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, σε συνεργασία με τους επιστημονικούς διευθυντές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης: τον Καθηγητή Παναγιώτη Π. Ιωσήφ του Radboud University Nijmegen (Ολλανδία) και τον Επίκουρο Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ιωάννη Δ. Φάππα.
Η έκθεση, η οποία φέρει τον τίτλο «Κυκλαδίτισσες: Άγνωστες Ιστορίες Γυναικών των Κυκλάδων», αποτελεί φόρο τιμής στις γυναίκες των Κυκλάδων μέσα στους αιώνες. Μέσα από 180 εκθέματα, αναδεικνύονται γνωστές και λιγότερο γνωστές πτυχές της ζωής τους από τη Νεολιθική Εποχή έως και τον 19ο αιώνα. Ειδώλια, τοιχογραφίες, αγαλμάτια, αγγεία, μαρμάρινα συμπλέγματα, νομίσματα και πολλά ακόμη αντικείμενα, εκπροσωπώντας κάθε ιστορική περίοδο, παρουσιάζονται αρμονικά ενώπιον του επισκέπτη. Παρά τις διαφοροποιήσεις τους, όλα συνδέονται με έναν υποβλητικό τρόπο, αναδεικνύοντας την ουσία της κυκλαδίτικης γυναικείας φύσης.

Τέλη 2ου αι. π.Χ.
© Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου
(Λεζάντα περιγραφής από τα Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης)
Πηγή εικόνας: Copyright © 2025 Andreas Papageorgiou
Τα εκθέματα, όλα προερχόμενα από τα νησιά των Κυκλάδων, παρουσιάζουν την Κυκλαδίτισσα μέσα από πολλαπλές οπτικές και της αποδίδουν διαφορετικούς ρόλους, ανάλογα με το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο. Στην έκθεση, ο επισκέπτης καλείται να γνωρίσει την Κυκλαδίτισσα ως κόρη, μητέρα, θεά, ιέρεια, μυθική μορφή, σύζυγο ή ακόμη και ως σύμβολο ερωτισμού. Παράλληλα, δεν λείπουν οι σκηνές που την παρουσιάζουν ως θύμα της έμφυλης βίας, αναδεικνύοντας την ανάγκη ευαισθητοποίησης απέναντι σε ένα διαχρονικό κοινωνικό φαινόμενο.

Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου
(Λεζάντα περιγραφής από τα Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης)
Πηγή εικόνας: Copyright © 2025 Andreas Papageorgiou
Η αφήγηση ξεδιπλώνεται μέσα από την οπτική των ίδιων των γυναικών, καθώς και μέσα από την αντίληψη που είχε γι’ αυτές η κοινωνία της εποχής τους. Ενίοτε παρουσιάζονται ως σύμβολα γονιμότητας, άλλοτε ως περιθωριοποιημένες μορφές και σε άλλες περιπτώσεις ως ιερές ή θεοποιημένες υπάρξεις. Όποια κι αν είναι η μορφή που προσλαμβάνουν στο πέρασμα του χρόνου, όλες αντανακλούν θεμελιώδη ανθρώπινα χαρακτηριστικά, όπως η αγάπη, ο θάνατος και η δημιουργία της ζωής.
Η μελέτη των γυναικών στις Κυκλάδες προσφέρει μία νέα, πολυσχιδή διάσταση στη διερεύνηση του πολιτισμού τους, αποκαλύπτοντας πτυχές που έως σήμερα παρέμεναν ανεξερεύνητες. Από τα αφαιρετικά προϊστορικά ειδώλια, που εστιάζουν στην ουσία της γυναικείας μορφής, μεταβαίνουμε στις κλασικές δημιουργίες, όπου η γυναικεία ανατομία αποτυπώνεται με ακρίβεια. Ακολούθως, οι βυζαντινές εικόνες δίνουν έμφαση στην πνευματική διάσταση της γυναικείας ύπαρξης, ενώ οι μεταγενέστερες χαλκογραφίες προσθέτουν μία λαογραφική προσέγγιση.

Πηγή εικόνας: Copyright © 2025 Andreas Papageorgiou
Έτσι, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, οι γυναίκες του νεολιθικού κυκλαδικού χώρου συναντούν τις αντίστοιχες της Εποχής του Χαλκού, συνομιλούν με εκείνες της Κλασικής και Ελληνιστικής περιόδου και συνυπάρχουν με τις γυναίκες της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής εποχής. Όλες μαζί συνθέτουν ένα πολυφωνικό αφήγημα για τον έρωτα, τη βία, τη γέννηση, την ιερότητα και τον θάνατο.
Αυτές είναι οι Κυκλαδίτισσες – μια έκθεση που γιορτάζει την ομορφιά της γυναίκας, διηγούμενη με σεβασμό και τρυφερότητα τις ιστορίες ενός παρελθόντος γεμάτου ζωή. Μια εμπειρία που διασχίζει τους αιώνες, προσφέροντας ένα παράθυρο τόσο στο μακρινό όσο και στο πιο κοντινό παρελθόν. Ελάτε να την ανακαλύψετε και να ζήσετε την ατμόσφαιρά της!

2ος – 1ος αι. π.Χ.,
© Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου
(Λεζάντα περιγραφής από τα Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης)
Πηγή εικόνας: Copyright © 2025 Andreas Papageorgiou
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την έκθεση «Κυκλαδίτισσες: Άγνωστες ιστορίες γυναικών των Κυκλάδων» πατήστε εδώ.