ἄνδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ
πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσε·
πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω,
πολλὰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν,
ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων.
«Τον άντρα, Μούσα, τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις, που βρέθηκε ώς τα πέρατα του κόσμου να γυρνά, αφού της Τροίας πάτησε το κάστρο το ιερό. Γνώρισε πολιτείες πολλές, έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές, κι έζησε, καταμεσής στο πέλαγος, πάθη πολλά που τον σημάδεψαν, σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό».
Οδύσσεια α 1-5, μετάφραση: Δ.Ν. Μαρωνίτης
Όπως ο ραψωδός μας ταξιδεύει ήδη από το προίμιο της Οδύσσειας, σε τόπους μακρινούς που αποτέλεσαν σταθμό στην περιπλάνηση του Οδυσσέα, έτσι κι εμείς θα ταξιδέψουμε μαζί σε μίαν άλλη «Οδύσσεια» εμπνευσμένη από τον Μάρκο Καμπάνη. Η έκθεση «Μάρκος Καμπάνης. Οδύσσεια» φιλοξενείται αυτή την περίοδο στο Μουσείο Μπενάκη και συγκεκριμένα στην Πινακοθήκη Γκίκα περιμένοντας να γνωρίσουμε και εμείς «της Τροίας το κάστρο το ιερό, πολιτείες πολλές και των πολλών ανθρώπων τις βουλές..».
Η έκθεση συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη και την Εταιρία Κοινωνικού Έργου και Πολιτισμού Α.Μ.Κ.Ε. (ΕΚΕΠ), ενώ την επιμέλεια έχουν αναλάβει ο Κωνσταντίνος Παπαχρήστου (Μουσείο Μπενάκη) και ο Μάνος Δημητρακόπουλος (ΕΚΕΠ). Πρόκειται ουσιαστικά για μία ενιαία ζωγραφική σύνθεση βασισμένη στο περιεχόμενο του ομηρικού έπους. Μία σύνθεση που επικεντρώνεται στη ζωγραφική αποτύπωση των τοπίων που περιγράφονται στην Οδύσσεια, δίνοντας στον θεατή μια αίσθηση της ομηρικής γεωγραφίας.
Η έκθεση βασίζεται στη χειρόγραφη έκδοση της Οδύσσειας του 15ου αιώνα από τη συλλογή χειρογράφων Harley της Βρετανικής Βιβλιοθήκης. Ο καλλιτέχνης παίρνοντας ως αφορμή την παραπάνω συλλογή χειρογράφων, εκτύπωσε ψηφιακά τις 24 ραψωδίες της και πάνω σε αυτές ζωγράφισε με τον δικό του τρόπο τα οδυσσειακά τοπία.
Βασιζόμενος σε αρχαιολογικά κατάλοιπα, γνωστές αρχιτεκτονικές κατόψεις του αρχαίου κόσμου, επιβεβαιωμένους αρχαιολογικούς τόπους που αναφέρονται στα έπη, αλλά και φανταστικά κτιστά και άκτιστα τοπία, αποκυήματα της φαντασίας του, όπως τους φανταστικούς χάρτες των διαδρομών του Τηλέμαχου και του Οδυσσέα, ο Μάρκος Καμπάνης δίνει πάνω στις σελίδες των επών τη δική του «απάντηση» για όσα μέρη περιγράφονται.
Σαν μια ενιαία λοιπόν σύνθεση οι χειρόγραφες ραψωδίες μοιάζουν να ξεπηδούν μέσα από τις στατικές ανοιγμένες σελίδες της Οδύσσειας και μαζί με αυτές να ξεπροβάλλουν τα ιδιαίτερα τοπία των επών. Κάποια γνώριμα και εύκολα αναγνωρίσιμα, όπως οι μυκηναϊκές Ακροπόλεις, οι πυραμίδες της Αιγύπτου ή ακόμη και η χαρτακτηριστική σρχιτεκτονικά κάτοψη του μεγάρου, ενώ άλλα πιο «αφαιρετικά» συνοδευόμενα με περισσότερη δόση φαντασίας ως προς την όψη τους.
Ο καλλιτέχνης ως προς την επίτευξη του συνολικού αποτελέσματος χρησιμοποιεί μολύβι, κάρβουνο, αλλά και ακρυλικό χρώμα αποτυπώνοντας τις σχεδιαστικές συνθέσεις των τοπίων πάνω σε χαρτί και ξύλο. Στις τεχνικές δε λείπει βέβαια και η τεχνική του κολάζ που δίνει μια αρμονική ολοκληρωμένη και συνεχή παρουσίαση της Οδύσσειας. Χαρακτηριστικό επίσης της έκθεσης είναι η αντίθεση μεταξύ των ασπρόμαυρων συνθέσεων που κυριαρχούν στο κέντρο του χώρου μέσα στο αναδιπλωμένο βιβλίο και των έγχρωμων (με πολύ έντονα συχνά χρώματα) πινάκων που περιβάλλουν τους τοίχους του δωματίου της έκθεσης. Με αυτόν τον τρόπο ο θεατής αντικρίζει ταυτόχρονα δύο εντελώς διαφορετικές χρωματικές συνθέσεις που προσφέρουν διαφορετικά αισθητικά αποτελέσματα σε αυτόν.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της τέχνης του Μάρκου Καμπάνη είναι οι εμφανείς επιρροές από τον κυβισμό και τον αρχιτεκτονικό φωτισμό, στοιχεία που συνοδεύουν αρμονικά όλα τα έργα του, αφού τα τοπία αποδίδονται κατά βάση σχηματικά και οριοθετούνται χρωματικά με βάση τη μορφή των σχημάτων που κατέχουν στη σύνθεση. Εκτός των άλλων οι απαλές και έντονες σκιάσεις που παρατηρούνται στις αποδόσεις των κτηρίων και των τοπίων δίνουν στο έργο την αισθητική του βάθους και συχνά των τριών διαστάσεων.
Τέλος αξίζει να προσθέσουμε πως στον χώρο εκτίθενται γλυπτά, σχέδια και μια ελαιογραφία του Νίκου Χατζηκυριάκου – Γκίκα. Τα παραπάνω είναι φανερό πως δένουν αρμόνικα στον χώρο και γίνονται μέρος της έκθεσης «Οδύσσειας», καθώς μοιράζονται τα ίδια τεχνικά στοιχεία μιας και στους δύο καλλιτέχνες η γεωμετρία και η κυβιστική απόδοση των δημιουργημάτων τους είναι εμφανής.
Η έκθεση θα είναι διαθέσιμη έως τις 27 Απριλίου 2025 στην Πινακοθήκη Γκίκα στο Μουσείο Μπενάκη και σας καλεί να την επισκεφτείτε για να αντικρίσετε κι εσείς μία άλλη οπτική της Οδύσσειας αλλά και για να γίνεται μέρος του Νόστου του Οδυσσέα…
Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε εδώ
